PageRank as Markov Chain
2019-12-24
Jun Sok Huhh | ๐ lostineconomics.com
ํ์ด์ง๋ญํฌ ์๊ณ ๋ฆฌ๋ฌ์ ํต์ฌ์ด ์ฌ์ค ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ด๋ค. ํ์ด์ง์ ๋ธ๋ฆฐ์ ๋ ผ๋ฌธ์ ๋ณด๋ฉด "random surfer"๋ผ๋ ํํ์ด ๋์จ๋ค. ์ด๊ฒ ๋ฑ ํ๋ฅ ๊ณผ์ (stochastic process)์ ์ฐ์์ํค์ง ์๋? ๋ฌธ๋ ์ด๋ฐ ์๊ฐ์ด ๋ค๋๋ผ.
ํ์ด์ง์ ๋ธ๋ฆฐ์ ๋ ผ๋ฌธ ์์ฒด๊ฐ ๋ง๋ฅด์ฝํ ํ๋ก์ธ์ค๋ฅผ ์ฐ์์ํค์ง๋ ์๋๋ค. ๋ ผ๋ฌธ์ ๋ณด๋ฉด ํ์ด์ง๋ญํฌ ์ค์ฝ์ด๋ง์ ์ํ ๋ช ๊ฐ์ง ์์น๋ค์ด ์ธ๊ธ๋์ด ์์ ๋ฟ์ด๋ค. ๋ ๋ง์ ์์๋ฐ์ด๋ ๋งํฌ๋ฅผ ์ง๋ ์นํ์ด์ง์ ๋ด ํ์ด์ง๊ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋์ด ์์ ๋ ๋ด ํ์ด์ง์ ์ค์ฝ์ด๋ฅผ ๊ณ์ฐํ ๋ ํด๋น ํ์ด์ง์ ์ค์์ฑ์ ๋ฎ์ถ๋ค. ๋ง์ ์ธ๋ฐ์ด๋ ๋งํฌ๋ฅผ ์ง๋ ํ์ด์ง์ ๋ด ํ์ด์ง๊ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋์ด ์๋ค๋ฉด ์ด ํ์ด์ง์ ์ค์์ฑ์ ๋์ธ๋ค. ๋๋ต ์ด๋ฐ ๋ด์ฉ๋ค์ด๋ค. ์ฌ์ค ํ์ด์ง๋ญํฌ๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๊ณผ์ ์์ฒด๋ ์ฌ๊ท์ ์ธ ๋ด์ฉ์ ํฌํจํ๊ณ ์๊ธฐ ๋๋ฌธ์ ์ง๊ด์ ์ผ๋ก ์ดํดํ๊ธฐ๋ ์ฝ์ง ์๋ค. ํ์ด์ง๋ญํฌ ์ค์ฝ์ด๋ง์ ํจ์๋ฅผ ์ถ๋ฆฌ๊ณ ๊ทธ ๊ณ์ฐ ๊ณผ์ ์ ์ ๋์๋ณด์ง ์๋๋ค. ๋๋ ๊ทธ๋ฌ๋ค.
ํ์ด์ง๋ญํฌ๋ผ๋ ์ค์ฝ์ด, ์ฆ ํ ์น ํ์ด์ง๊ฐ ๋งํฌ๋ก ๊ตฌ์ฑ๋ ์น ํ๊ฒฝ์์ ์ง๋๋ ์ค์๋๋ผ๋ ๊ฐ๋ ์ด ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ ๊ทนํ ๋ถํฌ(limiting distribution)์ ๊ฐ๋ ์ ์ผ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋๋ค. ๋ด์ฉ์ ๊ฐ๋จํ ์ดํด๋ณด๋๋ก ํ์.
์ผ๋จ ํ์ด์ง์ ๋ธ๋ฆฐ์ ๋ ผ๋ฌธ์์ ๋ค๋ฃฌ ๋ชจ๋ธ๋ง์ ์ธํ ์ ๊ฐ๋จํ ์ดํด๋ณด์.
์ด์ ์นํ์ด์ง ์ Broken Rank ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ฆ, ์น์ฌ์ดํธ์ 'Broken Rankโ๋ ๋ก ์ฐ๊ฒฐ๋ ํ์ด์ง๋ค์ Broken Rank์ ์ํด ์ ํด์ง๋ค. ์ด๋ฅผ ๊ณ์ฐํ๋ ๋ฐฉ๋ฒ์ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ํด๋น ํ์ด์ง๋ค์ Broken Rank๊ฐ ๋์์๋ก ๋์ ๋ญํฌ๋ ๋์์ง๋ค. ํด๋น ํ์ด์ง๊ฐ ๋ ๋ง์ ๋งํฌ๋ฅผ ๊ฐ์ง์๋ก ๊ทธ Broken Rank๋ ๋ฎ๊ฒ ํ๊ฐ๋๋ค. ๋ก ๋๋ ์ง ๋ถ๋ถ์ด ์ด๋ฅผ ๋ฐ์ํ๋ค.
์ฌ๊ธฐ์ ์ ๊ตณ์ด "broken"์ด๋ผ๋ ํํ์ ์ผ๋์ง๋ ์ ์ ํ์ ๋์ค๋ ์กฐ๊ธ๋ง ๊ธฐ๋ค๋ ค์ฃผ์๋ผ.
Broken rank๋ฅผ ๋งคํธ๋ฆญ์ค๋ก ํํํด๋ณด์.
์ด๋ฅผ ํ์ฉํ๋ฉด,
๋ผ๊ณ ๋๋ฉด ๊ฐ ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ ํ๋ฅ ํ๋ ฌ๊ณผ ์ ์ฌํ๋ค๋ ์ ์ ์ฝ๊ฒ ํ์ ํ ์ ์๋ค.
๋ฅผ ๋ค์ด๋ค๋ณด์. ์ผ๋จ, ํ์ ๋ํ๋ฉด 1์ด ๋๋ค. ์ฆ, ์์ ๋ฅผ ํฌํจํด์ ์ด๋๋ก ๊ฐ๋ ๊ฐ์ผ ํ๋ค๋ ๋ป์ด๋ค. ๋ค์์ผ๋ก ์ ์ ์๋ฅผ ์ดํด๋ณด๋ฉด ์ ์ดํํ๋ฅ ์ ๊ฐ ๋ก ํฅํ๋ ๋งํฌ๋ฅผ ์ง๋ ๊ฒฝ์ฐ๋ ๊ฐ ๋๊ณ , ๊ทธ๋ ์ง ์์ผ๋ฉด 0์ด๋ค. ํ์ด์ง์ ๋ธ๋ฆฐ์ด ์ ์ํ random surfer๋ผ๋ ๊ฒ ๊ฒฐ๊ตญ ์ด๋ฐ ๋ด์ฉ์ด๋ค. ์ ๋งํฌ ์ค์์ ํน๋ณํ ์ ํธํ๋ ๋งํฌ ์์ด ๋ฌด์์๋ก ํ๋๋ฅผ ๊ณจ๋ผ์ ๋๊ฐ๋ค๋ ๊ฐ์ ์ด ์จ์ด ์ด๋ ์ ์ด๋ค. ์์ธ๋ฌ ํด๋น ๋งํฌ๋ฅผ ์ ํํ๋ ๋ฐ์๋ ํ์ฌ์ ๊ฐ๋ฅ์ฑ ์ด์ธ์ ๊ทธ ์ ์ ์ ํ์ ๊ณ ๋ ค๋์ง ์๋๋ค. ์ด์ ์์ ์ด๋ฒ ๊ธฐ์ ์ ํ์ ๋ฐ๋ก ์ ๊ธฐ๋ง ์ํฅ์ ๋ผ์น๋ ๋ง๋ฅด์ฝํ ํ๋ก์ธ์ค์ ๊ฐ์ ๊ณผ ์ผ์นํ๋ค.
์ ๊นจ์ง ๋งํฌ์ธ๊ฐ? ๋์น๊ฐ ๋น ๋ฅธ ์ฌ๋์ด๋ผ๋ฉด ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์์ ํด๋น ์ฒด์ธ์ด ์๋ ดํ๋ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ง๋๊ธฐ ์ํ ์กฐ๊ฑด์ ์๊ณ ์์ ๊ฒ์ด๋ค. ๊ทนํ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ง๋๋ ค๋ฉด ๋ง๋ฅด์ฝํ ํ๋ฅ ํ๋ ฌ์ด ์ฐ์ irreducible ํ๋ ฌ์ด์ด์ผ ํ๋ค.
์ด ์กฐ๊ฑด์ ๋ง๋ก ํ๋ฉด ์ด๋ป๊ฒ ๋ ๊น? ํด๋น ์ํ์์ ์ธ์ ๊ฐ๋ ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ ์ํ๋ก ๊ฐ ์ ์์ด์ผ ํ๋ค. ์ด๋ฅผ ์น์ฌ์ดํธ ๊ฐ์ ๋งํฌ๋ก ๋ค์ ํ์ด๋ณด์. A ์ฌ์ดํธ์์ B ์ฌ์ดํธ๋ก ๊ฐ ์ ์์ผ๋ฉด ์๋๋ค. ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์์ ํ๋ฅ ํ๋ ฌ์ด reducible ํ๋ ฌ์ด๋ฉด ์๋ ดํ๋ ์ ์ผํ ๊ทนํ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ฐพ์ ์ ์๋ค. ๋ค์์ ์๋ฅผ ๋ณด์.
์์ด๊ฒ๋ฐธ๋ฅ 1์ ํด๋นํ๋ ์์ด๊ฒ๋ฒกํฐ๋ ๋ ๊ฐ๊ฐ ์กด์ฌํ๋ค. ๊ฐ๊ฐ
ํ๋ฅ ํ๋ ฌ์ด ๋น๊ธฐ์ฝ ํ๋ ฌ(reducible matrix)์ด๋ฉด, ์น ํ์ด์ง์ ๊ดํด์ ์ ์ผํ ๊ทนํ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ฐพ์ ์ ์๋ค. ์์์ด ์ด๋์ธ์ง์ ๋ฐ๋ผ์ ์ ํ ๋ค๋ฅธ ๊ทนํ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ป๊ฒ ๋๋ค. ์์ ์์์ ๋ง์ผ 1,2,3 ์ฌ์ดํธ์์ ์์ํ๋ค๋ฉด ์ฒซ๋ฒ์งธ ๊ทนํ ๋ถํฌ๋ฅผ, 4,5 ์ฌ์ดํธ์์ ์ถ๋ฐํ๋ค๋ฉด ๋๋ฒ์งธ ๊ทนํ ๋ถํฌ๋ฅผ ์ป๊ฒ ๋ ๊ฒ์ด๋ค.
๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ ๋ค๋ฃจ๋ ๋ถ์์์ ์ด๋ฐ ๊ฒฝ์ฐ๋ ์ข ์ข ์๊ธธ ์ ์๋ค. ์ด๋ฅผ ํด๊ฒฐํ๋ ๊ฐ์ฅ ์ฌ์ด ๋ฐฉ๋ฒ์ ์ด๋ค ์ํ์ ๊ณ ์ฐฉ๋์ด ๋ฒ์ด๋ ์ ์์ ๋, ๋ฒ์ด๋ ์ ์๋ ์ด๋ค ๊ธฐ์ ๋ฅผ ๋ง๋ จํด์ฃผ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์๋ฅผ ๋ค์ด, ํ๋ ์ด์ด๊ฐ ์ผ์ ํ ํ๋ฅ ๋ก ์ค์๋ฅผ ํ๊ฒ ํ์ฉํ๋ค๊ฑฐ๋ ํ๋ ์ด๋ก ์ ์ธ ์ฅ์น๊ฐ ๋ง์ด ํ์ฉ๋๋ค.
ํ์ด์ง๋ญํฌ ์ญ์ ๋น์ทํ ํด๋ฒ์ ๋ชจ๋ธ์ ๋ฃ์๋ค. ๋งํฌ๊ฐ ์๋๋ผ๋ ์ผ์ ํ ํ๋ฅ ๋ก ๋ค๋ฅธ ๋ชจ๋ ๋งํฌ๋ก ๋์ด๊ฐ ํ๋ฅ ์ ์์๋ก ๋ถ์ฌํ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์ด๋ฅผ ๋ฐ์ํ ํ์ด์ง๋ญํฌ์ ์ ์๋ ์๋์ ๊ฐ๋ค.
๋ ์ด๋ค ์ฌ์ดํธ์์ ๋งํฌ๊ฐ ์กด์ฌํ๋ ๋ค๋ฅธ ์ฌ์ดํธ๋ก ์ฎ๊ฒจ๊ฐ ํ๋ฅ ์ ์๋ฏธํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ๋ ๋งํฌ ์ ๋ฌด์ ๊ด๊ณ ์์ด ๊ฐ์ ์ฌ์ดํธ ์ค ์์์ ๋ค๋ฅธ ์ฌ์ดํธ๋ก ์ฎ๊ฒจ๊ฐ ํ๋ฅ ์ด๋ค.
์ด๋ฅผ ํ๋ ฌ๋ก ๋ํ๋ด๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ๊ธฐ์ ํ์ด์ง๋ญํฌ๊ฐ ์ฃผ์ด์ ธ ์๋ค๋ฉด, ๋งํฌ๋ฅผ ํตํ ํ์ด์ง ์ด๋์ ๊ฑฐ์น ์ดํ์ ํ์ด์ง๋ญํฌ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
์ ๋ชจ๋ ์์๊ฐ 1์ธ ํ๋ ฌ์ด๋ค. ์ ๊ธฐ์ฝ ํ๋ ฌ(irreducible matrix)์ด๊ณ , ์ด ๋ง์กฑํ๋ฉด ๋น์ฃผ๊ธฐ ํ๋ ฌ(aperiodic matrix)์ด ๋๋ค. ํน์ ํ ์ฌ์ดํธ ์์ ๋ค๋ฅธ ์ฌ์ดํธ๋ก ๊ฐ ํ๋ฅ ์ด ๋ชจ๋ ์์๊ฐ ๋๊ธฐ ๋๋ฌธ์ด๋ค.
์ด ๊ฒฝ์ฐ ์ ํ๋ฅ ํ๋ ฌ๋ก ์ง๋๋ ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ ๊ทนํ ๋ถํฌ ๋ฅผ ์ง๋๊ฒ ๋๋ค. ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ ๋ ผ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ผ์ ๋ ์ด๊ธฐ๊ฐ ํน์ ์น์ฌ์ดํธ์ ์ด๊ธฐ ์ง๋ถ ์ ๋ฌด๊ดํ๋ค.
์ด ๊ทนํ ๋ถํฌ ๊ฐ ๋ฐ๋ก ํ์ด์ง๋ญํฌ๋ค! ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ ๊ด์ ์์ ํ์ด์ง๋ญํฌ๋ ํ๋ก -ํ๋ก๋ฒ ๋์ฐ์ค ์ ๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ผ์ ์์ด๊ฒ๋ฐธ๋ฅ ์ ํด๋นํ๋ ์ข ์์ด๊ฒ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์ฐพ๋ ๊ณผ์ ์ด๋ค.1 ๋ฌผ๋ก ๊ตฌ๊ธ์ด ๊ตฌ์ฌํ๋ ์ค์ ์ ์๊ณ ๋ฆฌ์ฆ์ ์ฌ๊ธฐ ์ ์ ๋ด์ฉ๋ณด๋ค ํจ์ฌ ๋ณต์กํ๊ณ ์ ๊ตํ๋ค. ๋ค๋ง ๊ทธ ํต์ฌ์ ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์ด๋ผ๋ ์ฌ์ค์ ๊ธฐ์ตํด๋์.
๊ทนํ ๋ถํฌ๊ฐ ํ์ด์ง๋ญํฌ๊ฐ ๋๋ค๋ ์๋ฏธ๋ ๋ฌด์์ผ๊น? ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ์์ ๊ทนํ ๋ถํฌ๋ ๋ฌด์์๋ก ์ํ๋ฅผ ์ฎ๊ฒจ๊ฐ๋ ๊ฒ์ด ๋ฌดํ์ด ๋ฐ๋ณต๋์์ ๋ ๋๋ฌํ๊ฒ ๋๋ ๋ถํฌ๋ค. ์ด๋ ์ถฉ๋ถํ ๊ธด ์ฅ๊ธฐ์ ๊ฐ ์ํ๊ฐ ์ง๋๊ฒ ๋๋ โ์ง๋ถโ(share)์ผ๋ก ์ดํดํ ์ ์๋ค.
์ด๋ฌํ ํด์์ ์น ์ฌ์ดํธ์๋ ์ ๋ค์ด ๋ง๋๋ค. ์๋ง์ ์น ์ํผ๊ฐ ์กด์ฌํ๊ณ ์ด๋ค์ด ๋ฌด์์๋ก ์น ์ฌ์ดํธ๋ฅผ ๋์๋ค๋๋ค๋ฉด, ์ด๋ฌํ ์ํ์์ ๊ฐ ์ฌ์ดํธ๊ฐ ์ฐจ์งํ๋ โ์ง๋ถโ ํน์ ์ ์ ์จ์ ์ผ๋ง๋ ๋ ๊น? ์ด ์ง๋ถ์ด ํด๋น ์น์ฌ์ดํธ๊ฐ ์ ์ฒด ์น ํ๊ฒฝ์์ ๋๋ฆฌ๋ '์ค์์ฑโ์ด ๋ ๊ฒ์ด๋ค. ์์ธ๋ฌ ์์ ํ์ด์ง๋ญํฌ์ ์ ์๊ฐ ๋์ด๋ฐ๋ณต์ฒ๋ผ ๋๊ปด์ก๋ ์ด์ ๋ ์ด์ ์ ์ ์๋ค. ์ด๋ ์ฅ๊ธฐ์ ๋๋ฌํ๊ฒ ๋๋ ์ผ์ข ์ ์๋ ด ์ํ์ธ ์ ์ด๋ค. ์ด๋ ๊ฒ ๋ง๋ฅด์ฝํ ์ฒด์ธ๊ณผ ํ์ด์ง๋ญํฌ๊ฐ ์ฐ๊ฒฐ๋๋ค!
Page, Larry, โThe PageRank Citation Ranking: Bringing Order to the Web,โ http://ilpubs.stanford.edu:8090/422/1/1999-66.pdf. โฉ๏ธ
Tibshirani, Ryan, โPageRank,โ
https://www.stat.cmu.edu/~ryantibs/datamining/lectures/03-pr.pdf.
๐ lostineconomics.com | Jun Sok Huhh
https://anarinsk.github.io/lie-pf1/์ ์ฐธ๊ณ ํ๋ผ. โฉ๏ธ