Four Fundamental Spaces of Linear Algebra
2019-12-31
Jun Sok Huhh | ๐ lostineconomics.com
Tales of Two Lines
ํ๋ ฌ์ ํ ๊ณต๊ฐ(row space)์ผ๋ก ์ดํดํ๋ ๊ฒ๊ณผ ์ด ๊ณต๊ฐ(column space)์ผ๋ก ์ดํดํ๋ ๊ฒ์ ๊ฐ์ ํด๋ฅผ ๊ตฌํ๋ ๋ฌธ์ ์์๋ ์ ํ ๋ค๋ฅธ ํจ์๋ฅผ ์ง๋๋ค. ์๋์ ์ฐ๋ฆฝ ๋ฐฉ์ ์์ ํ๊ณ ์ถ๋ค๊ณ ํ์.
2x+yxโ2yโ=3=โ1โ
ํ๋ ฌ๋ก ๋ํ๋ด๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
[21โ1โ2โ][xyโ]=[3โ1โ]
Row picture
ํ์ผ๋ก ์ดํดํด๋ณด์. ์ด๊ฒ ์ฐ๋ฆฌ์๊ฒ ์ต์ํ ๋ฐฉ์์ด๋ค. ์ด ์ฐจ์ ํ๋ฉด(xโy ํ๋ฉด)์ ์ง์ ๋ ๊ฐ๋ฅผ ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ต์ ์ ์ฐพ์ผ๋ฉด ๋๊ฒ ๋ค. ์ด๊ฒ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํ์ผ๋ก ๋ณด๋ ๊ด์ ์ด๋ค. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ ์ฐธ๊ณ ํ์.
Column picture
์ด์ ์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ์ปฌ๋ผ์ผ๋ก ๋ณด์. ํ๋ ฌ์ ์ด๋ก ๋ณด๋ฉด, (2ร1) ๋ฒกํฐ๋ค. ์ด ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์ขํ๋ก ๋ํ๋๋ฉด ์ด์ x, y๋ ์์ ๋ฐฉ์ ์ ์ฐ๋ณ์ ๋ฒกํฐ๋ฅผ ์ป๋ ๋ฐ ํ์ํ ํ๋ ฌ์ ๋ ํ ๋ฒกํฐ์ ๊ฐ์ค์น๊ฐ ๋๋ค. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด์.
Which of two?
๋ ๋ค ์ธ๋ชจ๊ฐ ์๋ ๊ด์ ์ด์ง๋ง ์ด ๊ณต๊ฐ์ผ๋ก ๋ณด๋ ๊ด์ ์ด ๋ช ๊ฐ์ง ์ ์์ ์ํ์ ์ผ๋ก ์ข๋ค. ์ฐ์ , ์ด ๊ณต๊ฐ์ผ๋ก ๋ณด๊ฒ ๋๋ฉด ๊ณ์ฐ์ ๋์๋๋ ๋ชจ๋ ๋์๋ค์ด '๋ฒกํฐ ๊ณต๊ฐโ์ ์์นํ๊ฒ ๋๋ค. ๋ฒกํฐ ๊ณต๊ฐ์ ๋ฐ๋์ 0์ ํฌํจํด์ผ ํ๋ค. ์ด ๊ณต๊ฐ์์๋ ์ด๊ฒ ๊ฐ๋ฅํ๋ค. ํฌ์
๊ณผ ์ฐ์ถ์ด ๋ชจ๋ ๋ฒกํฐ๋ก ํํ๋๊ณ ์ฐ์ถ์ ํ๋ ฌ์ ๊ตฌ์ฑํ๋ ์ด ๋ฒกํฐ์ ์ ํ ๊ฒฐํฉ์ ํตํด ํํ๋๋ค. ์ด ์ ํ ๊ฒฐํฉ์ด ์ผ์ข
์ ํฌ์
์ด ๋๋ค.
๊ทธ๋ฐ๋ฐ ํ ๊ณต๊ฐ์ ๊ด์ ์์๋ ๋ฒกํฐ ๊ณต๊ฐ์ ์ํ์ ์ธ ํํ๊ณผ ๊ทธ ๊ฒฐ๊ณผ๋ฅผ ํ์ฉํ๊ธฐ ํ๋ค๋ค. 2์ฐจ์ ๋ฒกํฐ๊น์ง๋ ํ๋ฉด์ ๋ํดํ ์ ์์ง๋ง 3์ฐจ์๋ ๋ณด๊ธฐ์ ๋ถ๋ด์ค๋ฝ๋ค.
์ธ๊ฐ์์ฌ n(โฅ4) ์ฐจ์์ ๋ํดํ๋ ๊ฒ์ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
๋ฌผ๋ก ์ด ๊ณต๊ฐ์ ๊ด์ ์ ์ทจํ๋ค๊ณ ํด๋ โ์ ํํโ ๋ํด๊ฐ ๊ฐ๋ฅํ ๊ฒ์ ์๋๋ค. ํ์ง๋ง ๋ฒกํฐ ๊ณต๊ฐ ์์์ ์ ํํ๊ฒ ๊ฐ๋
์ ํ์ํ ์๋ ์๋ค. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ฒ๋ผ ๋ณดํต ๋ฒกํฐ๋ฅผ ํํํ ๋ 0๋ฅผ ์ค์ฌ์ผ๋ก ๋ฒกํฐ์ ๊ธฐํธ๋ฅผ ์ ๋๋ค. ์ ์ด๋ ๊ทธ๋ฆผ์์ผ๋ก ๋ฒกํฐ ์คํ์ด์ค ์์์ ๋ํ๊ธฐ์ ๊ณฑํ๊ธฐ๋ฅผ ํ๊ธฐํ๋ ๋ฐ ๋ฌด๋ฆฌ๊ฐ ์๋ค.
ํ์ธ ์ฐจ์์์ ์ด ๊ณต๊ฐ์ ๊ด์ ์์ ํ๋ ฌ์ 'ํจ์โ๋ก ์ดํดํ๋ ๋ฐฉ์์ ๋ค์ ์ดํด๋ณด์.
(mรn)Aโ(nร1)xโ=(mร1)bโ
์ด๋ ๊ฒ ๋ณด๋ฉด ํ๋ ฌ A๋ ํน์ ํ ๋ฐฉ์์ผ๋ก(์ ํ์ ๋ฐฉ์์ผ๋ก) x๋ฅผ ์ฐจ์์ด ๋ค๋ฅธ ๋ฒกํฐ b๋ก ๋ณํํ๋ค. ์ด๋ A์ ๊ฒฝ์ฐ
A=โฃโกโโฃ โฆ โฃc1โ โฆ cnโโฃ โฆ โฃโโฆโคโ, where
ciโ=โฃโขโกโa1iโโฎamiโโโฆโฅโคโ.
์ด๋, ํฌ์
๋ฒกํฐ x=[x1โ,โฆ,xnโ]๋ ์ด ๋ฒกํฐ๋ค, ciโ๋ฅผ ์กฐํฉํด b๋ฅผ ๋ง๋ค ์ ์๋ ๊ฐ์ค์น๋ฅผ ์ฐพ๋ ๋ฌธ์ ๊ฐ ๋๋ค.
Ax=c1โx1โ+c2โx2โ+โฆ+cnโxnโ=b
Big Picture of Linear Algebra
๋ค์ ๊ฐ์กฐํ์ง๋ง ๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ํ๋ ฌ์ ํจ์๋ค. A๋ ํฌ์
๋ฒกํฐ x(โRn)๋ฅผ ์ฐ์ถ ๋ฒกํฐ b(โRm)๋ก ๋ฐ๊พธ๋ ์ญํ ์ ํ๋ค. AT๋ ํฌ์
๋ฒกํฐ xโฒโRm์ ์ฐ์ถ๋ฒกํฐ bโฒโRn์ผ๋ก ๋ฐ๊พผ๋ค. ์ด๋ค ์ฌ์ด์ ์ด๋ค ๊ด๊ณ๊ฐ ์กด์ฌํ ๊น? ์ด๋ฅผ ๋ํ๋ด๋ ๊ฒ์ด ๊ธธ๋ฒํธ ์คํธ๋ญ(Gibert Strang) ์ ์์ด ๋งํ ์ ํ๋์์ 'ํฐ ๊ทธ๋ฆผโ์ด๋ค. ์๋ ๊ทธ๋ฆผ์ ๋ณด์.
๊ทธ๋ฆผ ์์ฒด๋ก ๊ทธ๋ฅ ์ดํด๊ฐ ๊ฐ๋ค. ์ด ๊ณต๊ฐ์ผ๋ก ์ดํดํ๋ ์ต๊ด์ด ๋ค์๋ค๋ฉด, ๊ทธ๋ฆผ์ด ๋ค์งํ์ผ ํ์ง ์๋, ์ถ๊ฒ ์ง๋ง ์์ ๋ณด์๋ ์ฐ๋ฆฝ๋ฐฉ์ ์์ฒ๋ผ Ax=b์ ํํ๋ก ์ดํดํ๋ฉด ์ข๋ค.
Row space
- A์ ํ ๊ณต๊ฐ์ Rn์ ์ํ๋ค.
A=โฃโขโขโขโขโขโกโ โโ โโ โโr1TโโโฎโrmTโโโ โโ โโ โโฆโฅโฅโฅโฅโฅโคโ
- riโ๋ A์ i ๋ฒ์งธ ํ์ ์์๋ก ํ๋ฉฐ, riโโRn ๋ฒกํฐ๋ค.
- ํ ๊ณต๊ฐ์ ์ ๊ณต๊ฐ(null space) ์ญ์ Rn์ ์ํ๋ค. ์ ๊ณต๊ฐ์ด๋ Ax=0์ ๋ง์กฑํ๋ x๎ โ=0์ ๋ฒกํฐ์ด๋ฏ๋ก ์ด ์ญ์ xโRn๋ค.
Orthogonality of row space and null space
๋ ๋ฒกํฐ๋ ์ง๊ตํ ๊น? ํ ๊ณต๊ฐ R์ ์ ์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
R(A)={xrโโRnโฃxrโ=i=1โmโฮฑiโriโ, where ฮฑiโโR, riโโRn}
์๊ณต๊ฐ(nullspace)์ ์ํ๋ ๋ฒกํฐ๋ฅผ xnโ๋ผ๊ณ ํ ๋(notation์ ์ฝ๊ฐ์ ๊ต๋์ด ๋ฐ์ํ์ง๋ง ๊ทธ๋ฆผ๊ณผ์ ์ผ์น๋ฅผ ์ํด ์ผ๋จ ์ด๋ ๊ฒ ํ๊ธฐํ๋๋ก ํ์), ์๊ณต๊ฐ์ ์ ์์ ๋ฐ๋ผ์ riTโxnโ=0.
xrTโxnโ=i=1โmโฮฑiโ(riTโxnโ)=0
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ๊ทธ๋ฆผ์์ ๋ณด๋ฏ์ด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ ๊ด๊ณ๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ๋ค.
- Axrโ=brโ(โRm)
- Axnโ=0mโ
- A(xrโ+xnโ)=brโ
- xrTโxnโ=0
์ ๊ด๊ณ์์ brโ, 0๋ ๋ชจ๋ ์ด ๊ณต๊ฐ์ ์กด์ฌํ๋ ๋ฒกํฐ๋ค์ด๋ฏ๋ก (mร1)์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์ง๋๋ค๋ ์ ์ ์ ์ํ์.
Column space
- A์ ์ด ๊ณต๊ฐ์ Rm์ ์ํ๋ค.
โฃโกโโฃ โฆ โฃc1โ โฆ cnโโฃ โฆ โฃโโฆโคโ, where ciโ=โฃโขโกโc1iโโฎcmiโโโฆโฅโคโ.
- ์ด ๊ณต๊ฐ์ ์ ๊ณต๊ฐ, ์ข ์๊ณต๊ฐ(left nullspace) ์ญ์ Rm์ ์ํ๋ค. ์ด๋ ATx=0์ ์ํด ์ ์๋๋ค.
Orthogonality of column space and left null space
- ๋๋จธ์ง ๊ณผ์ ์ ๋น์ทํ๊ฒ ์ ๊ฐํ ์ ์๋ค. ์ด ๊ณต๊ฐ C์ ์ ์๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค.
C(A)={xcโโRmโฃxcโ=i=1โnโฮฑiโciโ, where ฮฑiโโR, ciโโRm}
์ข ์๊ณต๊ฐ์ ์ ์์ ๋ฐ๋ฅด๋ฉด, ciTโxnโ=0๊ฐ ์ฑ๋ฆฝํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์,
xcTโxnโ=i=1โnโฮฑiโ(riTโxnโ)=0
- ATxcโ=bcโ(โRn)
- ATxnโ=0nโ
- A(xcโ+xnโ)=brโ
- xcTโxnโ=0
Exchange of row and column
AT์ ์ด ๊ณต๊ฐ์ด ๊ณง A์ ํ ๊ณต๊ฐ์ด ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ R(A)=C(AT)๊ฐ ๋๋ค.
AT=[r1โ ,โฆ, rmโโ]
์์ ๊ทธ๋ฆผ์ ์ปฌ๋ผ ์คํ์ด์ค๋ก๋ง ๋ค์ ํํํ๋ฉด ๋ค์๊ณผ ๊ฐ๋ค. ์ฆ, A์ ํ ๊ณต๊ฐ์ AT์ ์ด ๊ณต๊ฐ์ด๋ค.
A simple example
๊ฐ๋จํ ์ ํ๋๋ฅผ ๋ค์ด๋ณด์.
Ax=โฃโขโขโกโ1411โโฆโฅโฅโคโ.
๊ทธ๋ฆฌ๊ณ
x=xpโโฃโกโ011โโฆโคโโโ+cxsโโฃโกโ021โโฆโคโโโ,โcโR
์ด ๋ฌธ์ ๋ฅผ ํ์ด๋ณด์. ์ฐ์ A์ ์ด ๋ฒกํฐ(ciโ)์ ๊ด์ ์์ ๋ฐ๋ผ๋ณด์.
A=[c1โ,c2โ,c3โโ]
Ax=Ac2โ+Ac3โ+c(2c2โ+c3โ)=โฃโขโขโกโ1411โโฆโฅโฅโคโ.โ
๋ชจ๋ c์ ๊ดํด์ ์ฑ๋ฆฝํด์ผ ํ๋ฏ๋ก, 2c2โ+c3โ=0์ ํญ์ ์ฑ๋ฆฝํด์ผ ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์
A=[c1โ,c2โ,โ2c2โโ].
์ด์ ํ๋ ฌ A์ ์ ๊ณต๊ฐ์ ์๊ฐํด๋ณด์. ์ ๊ณต๊ฐ์ด๋ Ax=0์ ๋ง์กฑํ๋ x๋ก ์ด๋ฃจ์ด์ง ๋ฒกํฐ ๊ณต๊ฐ์ด๋ค. c์ ๊ด๊ณ์์ด Axsโ=0์ ๋ง์กฑํด์ผ ํ๋ค. ๋ฐ๋ผ์ ์ด๋ฅผ ๋ง์กฑํ๋ ํด๋ xsโ ํ๋ ๋ฐ์ ์๋ค.
์ด์ ์์ ๋ณธ 4๊ฐ์ ๊ทผ๋ณธ ๊ณต๊ฐ์ ์๋ฆฌ์ ๋ฐ๋ผ์ ATโR3ร4์ด๊ณ , AT๋ ์ด ๋ฒกํฐ aiโ(โR3)๋ก ๊ตฌ์ฑ๋๋ค. ๋ฐ๋ผ์ AT์ ์์๋ 3โ1=2๊ฐ ๋๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ AT์ ์์์ A์ ์์๋ ๊ฐ๊ธฐ ๋๋ฌธ์ A์ ์์ ์ญ์ 2์ด๋ค.
Why?
์ด ๋ค ๊ฐ์ ์คํ์ด์ค๊ฐ ๋งบ๊ณ ์๋ ๊ด๋ จ์ฑ์ ๊ทธ ์์ฒด๋ง์ผ๋ก๋ ์ค์ํ๊ณ ํฅ๋ฏธ๋ก์ด ๊ฒ์ด์ง๋ง, ์ด๋ฅผ ํตํด ์ด๋ฅธ๋ฐ SVD(Singluar Value Decomposition)์ ๋ฌ์ฑํ ์ ์๋ค. ๋ง์ผ ์์์ ๋ณด๋ฏ์ด A์ ์ด ๊ณต๊ฐ๊ณผ AT์ ์ด ๊ณต๊ฐ์ด ๊ฐ์ ์์๋ฅผ ์ง๋์ง ์๋๋ค๋ฉด ์ด๋ฐ ๋ถํด๋ ๋ถ๊ฐ๋ฅํ๋ค.
๋จผ์ ๋งคํธ๋ฆญ์ค A์ ์ด ๊ณต๊ฐ์ ์ํ๋ ์์ ์ค์์ r ๊ฐ๋ง ์๋ก ๋
๋ฆฝ์ด๋ผ๊ณ ํ์. ์ด๋ ๋ค๋ฉด ์ด ์ฑ๋ถ์ผ๋ก๋ง ๊ตฌ์ฑ๋ ๋งคํธ๋ฆญ์ค U๋ฅผ ๋ง๋ค ์ ์๋ค. ์ด๋ ๋งคํธ๋ฆญ์ค U์ ์ผค๋ ์ ์นํ๋ ฌ์ Uโ๋ผ๊ณ ํ๋ฉด, UUโ=Imโ์ด ์ฑ๋ฆฝํ๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ , ํ ๊ณต๊ฐ์ ์ํ๋ ์์ ์ญ์ r ๊ฐ๋ง ๋
๋ฆฝ์ด๊ณ , ์ด๋ฅผ ๊ธฐ๋ฐ์ผ๋ก V๋ฅผ ๋ง๋ค ์ ์๋ค. ๊ทธ๋ฆฌ๊ณ ์ด ์ฌ์ด์ ํน์ฑ๊ฐ(singular value)์ ๋๊ฐํ๋ ฌ๋ก ์ง๋๋ ฮฃ๋ฅผ ๋ฃ์ผ๋ฉด A๋ ๋ค์๊ณผ ๊ฐ์ด ์ธ ๊ฐ์ง๋ก ๋ถํด๋๋ค.
๊ธฐ๋ณธ์ ์ผ๋ก ํ๋ ฌ์ ํจ์๋ค. ์ฆ ์ด๋ค ๋ฒกํฐ์ ๋ณํ์ด๋ค. M์ ํฌ์
๋๋ (nร1)์ ๋ฒกํฐ x๊ฐ ์๋ค๊ณ ํ์.
- ๋ฒกํฐ์ ๋ฐฉํฅ์ ๋๋ฆฐ๋ค (Vโ).
- ํน์ฑ๊ฐ ํ๋ ฌ(ฮฃ)๋ก ์ฐจ์์ ๋ฐ๊พธ๋ฉด์ ์ขํ์ถ์ ํฌ๊ธฐ๋ฅผ ์กฐ์ ํ๋ค.
- ๋ง์ง๋ง์ผ๋ก U๋ฅผ ํตํด์ ๋ฒกํฐ์ ๋ฐฉํฅ์ ๋๋ฆฐ๋ค.
๐ lostineconomics.com | Jun Sok Huhh